Toplu yaşamın sürdüğü apartman ve sitelerde gündemdeki konulardan biri sakinlerin evcil hayvanları. Zaman zaman yönetimle sakini, bazende komşuları ihtilafa düşürüyor. Bu konudaki sorunların çözümü, mutlu bir ortak yaşam için tarafların konunun hukuki boyutu hakkında bilgi sahibi olması gerekiyor.

Türkiye’de hayvan hakları 2004 yılında yasa ile koruma altına alınmıştır. Hayvanların, doğanın onlara tanıdığı yaşama hakkını korumak için gerekli hükümler yasal güvenceye alınmış ve bu hükümleri ihlal edenlere çeşitli cezalar verilmesi öngörülmüştür. Ancak bu yasalar hayvanları hak sahibi varlıklar olarak tanıyan yasalar değildir.

TBMM’de 9 Temmuz 2021 tarihinde Hayvanları Koruma Kanunu ile Türk Ceza Kanunu’nda değişiklik yapılmıştır. Yapılan yasal düzenlemede hayvanlara yönelik işkence, kötü muamele, hayvana yönelik cinsel istismar ve tecavüz gibi hak ihlalleri suç kapsamına alınarak hapis cezası getirilmiştir.

Ayrıca Borçlar Kanunu’nda sahipli hayvan bulunduranın sorumluluğu dediğimiz ayrı bir hüküm altına alınmış bir müessesede söz konusudur.

Diğer yandan, 5199 sayılı HKK 5/6 maddesi gereğince ticari amaç güdülmeden bilhassa ev ve bahçesi içerisinde bakılan ev ve süs hayvanları sahiplerinin borcundan dolayı haczedilemezler.

Hayvan Sahiplerinin/ Severlerin Yükümlülükleri

Toplumsal yaşam gün geçtikçe daha fazla oranda insanların bir arada yaşamasını gerektirmektedir. Bir arada yaşayan topluluk içinde her birey diğer kişilerden güvenlik hakkına sağlık hakkına saygı gösterilmesini, yaşam konforunu olumsuz etkileyecek davranışlardan kaçınmasını istemek hakkına sahiptir.

Bu nedenle hayvanı besleyen herkes:

·         Saldırgan davranışlarla diğer insanlar üzerinde tehdit oluşturmasına engel olmak

·         Çevreyi kirletmemek, hayvanın dışkısı, tüy dökme gibi doğal atıklarını insanın yaşadığı çevreden hijyenik bir şekilde uzaklaştırmak,

·          Hayvanın havlayarak vs. şekilde gürültü kirliliği yaşanmasına engel olmak

·         Hayvanın yaşadığı ortamın pis tutularak koku kirliliği yaşanmasına engel olmak ve burada sayılamayan benzer şekillerde hayvanın çevrede zarar oluşturmasını ve rahatsızlık vermesine engel olmak yükümlülüğü altındadır.

İnsanlar toplumsal yaşam içeresinde rahatsız edilmeden kendi yaşamını sürdürmek hakkına sahiptir. Ev hayvanının insanla birlikte yaşamaya uyumu veya ev hayvanına bakan kişinin davranışları,

·         634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 18. maddesinde düzenlenen kat maliklerinin ‘’birbirini rahatsız etmek’’ yükümlülüğü ve Türk Medeni Kanunu’nun 737.  maddesinde düzenlenen taşınmaz malikinin ‘’Komşusuna zarar verecek davranışlardan kaçınma’’ yükümlülüğünün ihlali boyutuna ulaştığı takdirde çevrede yaşayan insanların hakları ile hayvanın hakları çelişir. Bu durumda hukuk, çelişen haklardan insanın güvenliği ve rahatsız edilmeme hakkını gözeterek hayvanın uyum sağlayamamış ise toplumsal yaşamdan ve/veya hayvanın bakımını üstlenen kişi bakım yükümlülüğünü yerine getiremiyor ise bu kişinin yanından uzaklaştırılması söz konusu olacaktır.

Evcil Hayvanın Tahliyesi

Tapuda bulunan apartman ya da site yönetim planında kimi durumlarda kedi, köpek, tavuk, keçi vs. gibi hayvan beslenemez ibarelerinin bulunması nedeni ile mahkemeler kolay tahliyeye karar vermektedir. Ancak bunun kötüniyetli olarak kişilerin şahsi çıkarları için kullanılmaması gerekir. Örneğin, sevmediği komşusunun tahliyesini sağlamak için bu yola başvurulması hukuka ve dürüstlük ilkesine uygun olmayacaktır. Yönetim planı evcil hayvan bakılması konusunda bir düzenleme içermiyor ise bu durumda sorun 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 18. maddesinde düzenlenen kat maliklerinin ‘’birbirini rahatsız etmek’’ yükümlülüğü ve Türk Medeni Kanunu’nun 737. maddesinde düzenlenen taşınmaz malikinin ‘’Komşusuna zarar verecek davranışlardan kaçınma’’ yükümlülüğü kapsamında değerlendirilecektir. Mahkemece yapılacak keşif, alınacak bilirkişi raporu ve rahatsız etmeme koşulunun kanıtlanması tahliye hususunda ne yönde karar verileceğini etkileyecektir.

İhtarname ile ya da site veya apartman olağan toplantısında alınan karar ile ya da belediye zabıtasının kararı ile ya da imza toplanarak hayvanların tahliye edilmesi mümkün değildir. Tahliye edilecek hayvan için muhakkak mahkemeden karar almaları gerekmektedir.

Sahipsiz Hayvanların Beslenmesi

Tarım Müdürlüklerinden, belediye ile görüşülüp belediyeler tarafından “Tabelalı Suluklar” konması ve besleme odakları oluşturmasını sağlaması, afiş ve broşürler bastırıp dağıtması talep edilebilir. Tabelalı sulukların konduğu yerlerde hayvanlara ilişkin şikâyet ve müdahale de en aza inmektedir.

Emniyet Müdürlüğü Toplum Destekli Polis şubesi ve Aile ve Sosyal Planlamalar Müdürlüğünün, o yörede hayvanlara merhamet ve şefkat gösterilmesi ve hayvanların yasal hakları ve cezalar konusunda topluma bilgilendirme yapmaları talep edilebilir. Bu talepler neticesinde kurumlar harekete geçerse, hayvana şiddet büyük ölçüde azalacaktır. Ayrıca yukarıda değindiğimiz yükümlülükler ve ilgili yasal maddeler gereğince hayvan beslenmesi gerçekleştirilmelidir.

Sosyal Medya Üzerinde Şiddet Uygulanması Halinde Ne Yapmalı?

5199 sayılı Hayvanları Koruma Yasası’nın temel içeriği tüm hayvanların yaşam haklarını korumak, acı çekmeden yaşamalarını sağlamak, mağdur edilmelerini önlemek ve mağduriyete sebep olan kişiler hakkında gerekli adli ceza ve işlemleri uygulamaktır. Sosyal medya üzerinde şiddet uygulanması halinde HKK. 14/a ve 28/k hükümlerini ihlal edilmiş olacak ve bu hükümler gereğince cezalandırılması talep edilebilir. Bu maddeye aykırı davranılması halinde kişinin, on yıl boyunca yeniden hayvan sahiplenmesi yasaklanır.

Hayvan Sahibinin Bizzat Kendi Hayvanına Eziyeti Halinde Nereye Başvurmak Gerekir?

Birinin, kendi köpeğini güneşin altında, balkonda aç susuz bırakması ya da başka yollarla hayvanına eziyet etmesi az rastlanan bir durum değildir. Hayvansever gözüken kişilerin bile zaman hayvanlarına eziyet ettiği görülmektedir.

Yapılması gereken, 5199 sayılı yasanın uygulama yönetmeliğinin 49. ve 50. maddelerince, Orman Su İşleri Müdürlüğü yetkilileriyle birlikte denetlemeye gidip şartların kötülüğünü tespit etmektir. Bu durumda, müdürlük tutanakla söz konusu hayvana el koyacak, hayvanı yediemin olarak size veya bakımevi yetkililerine tutanakla verebilecektir; sahibine de idari para cezası kesilecektir.

Hayvanlar ile İlgili Okumak isteyebileceğiniz Kitaplar

Köpek Hikayesi- Claude Farrere

Miyase’nin Kuzuları- Prof. Dr. Üstün Dökmen

Sapiens: Hayvanlardan Tanrılara İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi-Yuval Noah Harari

Son Ada- Zülfü Livaneli